بهداشت حرفه‌ای

یک فوق تخصص بیماری گوارش و کبد با اشاره به اینکه آمار مبتلایان به کبد چرب و سرطان روده بزرگ در کشور رو به افزایش است، گفت: افراد چاق باید برای تشخیص زودهنگام کبد چرب، به صورت دوره‌ای آزمایشات خونی انجام دهند.

دکتر ناصر ابراهیمی دریانی با اشاره به اینکه کبد چرب شایع‌ترین بیماری کبدی است، گفت: این بیماری شایع‌ترین علت مراجعه بیماران به پزشکان به علت اختلالات آنزیم‌های کبدی است، بیماران به تصور اینکه دچار هپاتیت شده‌اند به پزشک مراجعه می‌کنند ولی در بررسی‌های انجام شده، افزایش آنزیم‌های کبدی، بدون ایجاد علامت از مهمترین یافته‌های پزشکی است.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با تاکید بر اینکه کبد چرب بدون علامت است، یادآور شد: بیشترین علت ایجاد کبد چرب چاقی است، 70 درصد افراد چاق دچار کبد چرب هستند که معمولا از ابتلای خود بی‌اطلاع هستند.

وی در ادامه تصریح کرد: تمامی افراد چاق به ویژه کسانی که دچار چاقی در ناحیه شکمی هستند بیش از افراد عادی در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند، مبتلایان به دیابت و افراد دچار هیپرلیپیدمی (افزایش چربی خون) و یا افزایش فشارخون نیز بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به کبد چرب هستند.

وی با اشاره به اینکه ابتلا به بیماری کبد چرب دارای سه مرحله است، گفت: در مرحله اول، چربی در اطراف کبد تجمع می یابد، در صورت ادامه این روند، در کبد التهاب ایجاد می شود که اصطلاحا nash گفته می شود، ادامه این عارضه منجر به ایجاد سیروز کبدی می‌شود.

خواب آلودگی، چرت زدن و عدم توانایی از علائم ابتلا به سیروز کبدی

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به مطالعات انجام شده، گفت: 3 درصد افرادی که کبد چرب دارند، دچار سیروز کبدی می شوند، سیروز به معنای از کار افتادگی کبد است، در این عارضه کبد قادر به انجام کار نبوده، نمی‌تواند سموم را از بدن دفع کند، سموم ایجاد شده در بدن حاوی آمونیاک است، کبد این ماده را به اوره تبدیل کرده و از طریق کلیه دفع می شود. در مبتلایان به سیروز با افزایش آمونیاک، حالت خواب آلودگی، چرت زدن و عدم توانایی در انجام کارها بروز می کند.

وی با بیان اینکه سیروز کبدی از علل شایع پیوند کبد است، افزود: مبتلایان به سیروز کبدی، صبح‌ها هنگام برخاستن از بستر خواب آلود بوده و دچار ورم در ناحیه پاها و تجمع آب در ناحیه شکمی می شوند.

دکتر دریانی با تاکید بر اینکه میان چاقی، کبد چرب و سرطان روده بزرگ ارتباطی تنگاتنگ وجود دارد، گفت: بیماری‌های قلبی عروقی از علل شایع مرگ و میر در مبتلایان به کبد چرب است، این بیماران اغلب به سکته‌های مغزی و قلبی دچار شده، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ نیز در آنان بیشتر است.

تغییر شیوه زندگی، مهمترین درمان کبد چرب

دکتر دریانی با ابراز تاسف از اینکه آمار مبتلایان به کبد چرب و سرطان روده بزرگ در کشور رو به افزایش است، گفت: مهمترین اقدام در درمان کبد چرب، تغییر شیوه زندگی است، بیماران باید روزانه به طور مرتب ورزش کنند.

وی خاطرنشان کرد: در مراحل اولیه ابتلا به کبد چرب، می‌توان با کاهش وزن و افزایش تحرک از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد ولی در صورت ایجاد عارضه سیروز کبدی و یا فیبروز، ممانعت از ادامه روند بیماری امکان پذیر نیست.

این فوق تخصص بیماری گوارش و کبد به خانواده‌ها یادآور شد: از دوران کودکی به فرزندانشان بیاموزند تا از مصرف مواد حیوانی، کره و یا حتی استفاده از زرده تخم مرغ بیش از حد نیاز ( نیاز روزانه، یک عدد در سنین رشد در صورت وزن طبیعی)، مصرف فست فودها، نوشابه‌های گازدار که حاوی مقادیر فراوانی مواد قندی و کربوهیدرات است و موجب افزایش وزن می‌شود، حتی‌الامکان پرهیز کنند.

وی در ادامه افزود: موادی حاوی چربی بالا و کربوهیدرات از علل اصلی چاقی و ابتلا به کبد چرب است، بنابراین نوجوانان باید از مصرف زیاد این مواد پرهیز کنند.

دکتر دریانی با اشاره به اینکه تغییر محیط طبیعی روده بزرگ از علل اصلی ابتلا به کبد چرب است، یادآور شد: میکروب‌های موجود در روده بزرگ، نقش عمده‌ای در ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها دارد، تغییر فلور طبیعی روده بزرگ موجب برهم خوردن سد مخاطی روده و آزاد شدن مواد التهابی مانند سیتوکینین‌ها و اینترلوکین‌ها شده، منجر به تخریب کبد می‌شود.

وی در ادامه افزود: مهمترین مکانیسم در ایجاد کبد چرب مقاومت به انسولین است، در صورتی که این مقاومت ایجاد شود، چربی‌های زیادی وارد کبد شده و در آن جا به صورت اسیدهای چرب و تری گلیسرید انباشته می‌شود در نتیجه کبد دچار آسیب می‌شود.

دکتر دریانی با تاکید بر اینکه درمان دارویی تاثیر چندانی بر کبد چرب ندارد، گفت: در درمان بیماری مصرف آنتی اکسیدان‌ها مانند ویتامین E با مقادیر بالا تا حدودی موثر است، هرچند مطالعات اخیر بیانگر این است که گاه افراط در مصرف ویتامینE موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات می شود، گاه در مراحل پیشرفته این بیماری داروهایی که موجب کاهش مقاومت به انسولین می شود، بر اساس صلاحدید پزشک معالج، ضرورت دارد. 

وی با اشاره به اینکه متفورمین از داروهایی است که قبلا برای درمان بیماری کبد چرب تجویز می شد، تصریح کرد: مشاهده شده است متفورمین تاثیر چندانی در بهبود این بیماری ندارد، هر چند برخلاف تصور عامه مردم این دارو تنها برای بیماران دیابتی تجویز نمی‌شود، بلکه موجب کاهش مقاومت به انسولین در کبد چرب می شود.

لزوم بررسی آزمایشات خونی در افراد چاق

این فوق تخصص بیماری گوارش و کبد خاطرنشان کرد: تمامی افراد چاق باید حتما برای انجام آزمایشات تشخیص کبد چرب اقدام کنند، تشخیص کبد چرب در چند مرحله است در مرحله اول با اندازه گیری میزان تری گلیسرید، کلسترول و قند خون، آنزیم های کبدی SGOT و SGPT و فریتین، سطح هورمون‌های تیرویید نیز باید بررسی شود، زیرا کم کاری تیرویید یکی از علل ابتلا به کبد چرب است، با انجام سونوگرافی نیز میزان درصد رسوب چربی در کبد مشخص می‌شود.

دکتر دریانی یادآور شد: مصرف درازمدت برخی داروها مانند آسپرین، تاموکسیفن، متوتروکسات (داروهایی که در بیماری‌های روماتیسمی مصرف می شود)، کورتون، داروهای قلبی، داروهای ضد تشنج و هپاتیت C نیز موجب ایجاد کبد چرب می شوند.

وی در پایان یادآور شد: افراد چاق نباید بیش از دو عدد زرده تخم مرغ در هفته ( به صورت آب پز)، مصرف کنند.

به نقل از ایسنا