بهداشت حرفه ای در کارگاههای کوچک
ایمنی بهداشت صنایع کوچک (صنوف )
كارگران صنايع كوچك سهم بزرگي از كل نيروي كار را (نزدیک به 50 درصد) شامل میشوند. به سبب اندازه اين صنايع آنها از بسياري از مزايايي صنايع بزرگ محرومند كه از جمله آنها دسترسي ناكافي به خدمات بهداشت حرفه اي است.
ایمنی بهداشت صنایع کوچک (واحدهای صنفی)
کارگران صنایع کوچک سهم بزرگی از کل نیروی کار را (نزدیک به 50 درصد) شامل میشوند. به سبب اندازه این صنایع آنها از بسیاری از مزایایی صنایع بزرگ محرومند که از جمله آنها دسترسی ناکافی به خدمات بهداشت حرفه ای است. تعاریف متعددی از صنایع کوچک وجود دارد اما معمولاً صنایع با کارکنان زیر 25 نفر را صنایع کوچک مینامند. این تعریف محدودیتهای زیادی دارد که از جمله آن میزان سرمایه متفاوت، سطح تکنولوژی، میزان تخصص مدیران و آموزش کارگران در آن نادیده گرفته میشود.
در کل این کارگران جمع بزرگی از کارگران هر کشور را تشکیل میدهند که کشور ما نیز از این قاعده مستثنا نیست به طوریکه بخش عمده صنایع کشور ما را نیز صنایع کوچک تشکیل میدهند و در نتیجه کارکنان آن نیز سهم بزرگی از نیروی انسانی شاغل را تشکیل میدهند. از آنجا که اندازه این صنایع آنقدر نیست که یک متخصّص بهداشت حرفهای تمام وقت جذب کنند، در نتیجه آنها از این خدمات بهداشت حرفه ای محروم میشوند. معمولاً مدیریت این صنایع کم سواد ترند و در زمینه بهداشت حرفه ای نمیدانند یا چیزی نمیدانند یا در این مورد وقت هم نمیگذارند چرا که انواع و اقسام کارها به آنها سپرده شده و در نتیجه توجه کافی به این موضوع ندارند. بدین معنی که بهداشت حرفه ای در اولویت کاری آنها قرار ندارد. فضای فیزیکی این صنایع معمولاً نسبت به صنایع بزرگ چندان مطلوب نیست. معمولاً به کارگران دستمزدهای کمتری پرداخت میشود و عموماً تحصیلات کمتری دارند. از نظر وضعیت بهداشتی نیز در مرتبه پایینتری قرار دارند؛ و جای دیگری نیز نمیتوانند کار گیر بیاورند. البته کارگران جوان تر که این امکان برای آنها وجود دارد مرتب کار عوض میکنند و در نتیجه مرتب کارگری تازه کار قلمداد شده و مشکلات ایمنی و بهداشتی خاص خود را خواهند داشت. در این صنایع به آن دسته از برنامه های بهداشتی بیشتر تمایل نشان داده میشود که کمتر به آنها نیاز است یعنی اولویتهای بهداشتی خود را نمیدانند. بازرسان محیطهای کاری نیز معمولاً در مییابند که بازرسی از صنایع بزرگ آسانتر است و جلب همکاری آنها نیز آسانتر است.
صنایع بزرگ همچنین وجهه اجتماعی دارند و نمیخواهند به خاطر مشکلات بهداشت حرفه ای یا داشتن حوادث این وجهه را از دست بدهند و در نتیجه در این امور وقت و پول بیشتری را صرف میکنند به طوری که سیستم ایمنی و بهداشت جز جدانشدنی این صنایع است. این در حالی است که در صنایع کوچک این وجهه چندان اهمییت ندارد.
برخی از راهکارهای اصلی که میتواند به بهبود بهداشت حرفه ای در صنایع کوچک کمک کند شامل:
یک کاسه کردن منابع (استفاده از شرکت های خدمات مهندسی بهداشت حرفهای و طب کار)
همچنین در صورت نیاز به خدمات ویژه دیگر مثل آموزش، اندازهگیری و غیره نیز ممکن است در صورت نیاز با تقبل هزینه بیشتر نیز صورت گیرد.
استفاده از متخصصین ارائه دهنده خدمات بهداشت حرفه ای به صورت پاره وقت
اگرچه در اعلامیه آلماآتا خدمات بهداشت حرفه ای جزء خدمات بهداشتی اولیه نیست ولی میتوان با ارائه آموزشهای اولیه لازم به این پرسنل آنها را در زمان ارائه خدمات خود قویتر کرد.
استفاده از منابع موجود در همان صنعت
در سالهای اخیر سازمان جهانی کار چندین برنامه مرتبط با صنایع کوچک داشته است که یکی از آنها برنامه ارائه خدمات کم هزینه برای بهبود شرایط کار بوده است. امکان دیگر آنها ارائه آموزش کمکهای اولیه برای پوشش جمعیت بیشتری از کارگران و همچنین ارائه آموزشهای اولیه ایمنی و بهداشت حرفه ای در مورد جنبه های پیشگیرانه در طی دوره های آموزشی بوده است. مشابه چنین طرحی طرح بهگر در ایران است که با این رویکرد افرادی از داخل این صنایع را در مورد اصول اولیه بهداشت حرفه ای آموزش داده و به صنایع روانه میکنند. البته باید در مورد کیفیت عملی خدمات ارائه شده توسط این افراد و بازده این برنامهها مطالعات کافی صورت گیرد».
در فایل پیوست که به صورت پاورپوینت می باشد انواع راههای ارزان قیمت کنترلی در صنایع کوچک به صورت مصور جهت دانلود بارگذاری شده است.