بهداشت حرفه‌ای

خواب به دو مرحله کلی تقسیم می شود: مرحله REM و مرحله عادی خواب یا غیرREM. مرحله عادی خواب به ۴ مرحله مجزا تقسیم می شود. حملات عصبی در خواب در گذار از مرحله ۳ الی ۴ اتفاق می افتند. درواقع این حملات عموما حدود ۹۰ دقیقه پس از خوابیدن کودک رخ می دهند.

 حملات در خواب را نباید با کابوس های معمولی اشتباه گرفت. کابوس در دوران REM اتفاق می افتد. ویژگی های اصلی حملات خواب گریه های ناگهانی و مداوم کودک و ترس او از خوابیدن است. حملات خواب مشکلی جدی است که می تواند آرامش کل خانواده را بر هم زند.

 حدود ۶ ۱ درصد از کودکان چنین مشکلی را تجربه می کنند. در این مورد جنسیت کودک تفاوتی نمی کند و دختران و پسران به یک اندازه در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند. حملات خواب با افزایش سن کودک به تدریج از بین می روند.

 علل

 حملات خواب عوامل مشخصی دارند:

 حوادث استرس زا در زندگی                                                      تب

کمبود خواب                                       مصرف داروهایی که بر سیستم عصبی مرکزی (مغز) تاثیر می گذارد

تزریق داروهای بیهوشی به دلیل انجام جراحی

 علائم حملات خواب

 علاوه بر گریه های شدید و ترس از خواب، کودکانی که دچار این حملات می شوند ممکن است علائم دیگر را نیز تجربه کنند از جمله: افزایش ضربان قلب، تنفس و تعریق.

 برعکس کابوس، کودکانی که در خواب دچار حمله می شوند روز بعد چیزی از این حمله به یاد نمی آورند و نمی دانند علت آن چه بوده است.

 حملات خواب عموما ۹۰ دقیقه پس از خواب شروع می شوند. کودک بر روی تخت خود می نشیند و شروع به جیغ زدن می کند. او به نظر بیدار می آید اما درواقع ناهوشیار و گیج است. کودک به ظاهر هوشیار است اما درواقع او متوجه اطراف خود و حضور پدر و مادر در کنارش نیست.

 کودک در این حالت صحبت نمی کند و به اطرافیان که تلاش می کنند او را آرام کنند توجهی ندارد. اکثر این حملات حدود ۱ تا۲ دقیقه طول می کشند اما ممکن است در برخی موارد طول مدت این حمله به ۳۰ دقیقه نیز برسد و پس از آن کودک به تدریج آرام شود.

 چه زمانی باید به دنبال درمان تخصصی بود؟

در سال های اولیه زندگی کودک، اختلال در خواب او یکی از مهم ترین نگرانی های والدین است. حدود نیمی از کودکان در سال های اولیه دچار نوعی اختلال در خواب هستند که والدین برای حل آن مجبور به مراجعه به متخصصین می شوند. با مراجعه به پزشک، او می تواند به دلایل اصلی اختلال در خواب کودک پی ببرد و برای رفع آن اقدامات موثر را انجام دهد. برای تشخیص علل حملات خواب، ممکن است پزشک آزمایشات مختلفی را تجویز کند. همچنین آگاهی از گذشته کودک و حوادثی که تاکنون برای او رخ داده است نیز ضروری است. از جمله این آزمایشات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آزمایش موج نگاری مغز (EEG). این آزمایش فعالیت مغز را اندازه گیری می کند.

 • آزمایشات مربوط به تنفس. در این مجموعه از آزمایشات، نحوه تنفس کودک اندازه گیری می شود زیرا ممکن است اختلال در خواب او ناشی از مشکل در تنفس باشد.

 • آزمایشات سی تی اسکن و ام آر آی عموما ضروری نیستند.

 درمان های خانگی

 والدینی که فرزندشان دچار حملات خواب می شود بهتر است اقدامات زیر را انجام دهند:

 ایجاد محیطی امن برای خواب کودک. این امنیت در اتاق خواب کودک از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا اگر اتاق امن نباشد، ممکن است کودک در طی حمله دچار آسیب شود.

 حذف تمام عوامل برهم زننده آرامش در طول خواب.

 ایجاد برنامه منظم برای خوابیدن و بیدارشدن.

 درمان های تخصصی

متاسفانه هنوز درمانی قطعی برای این اختلال وجود ندارد. تنها اقدام موثری که می تواند انجام داد، آگاه کردن اعضای خانواده از این اختلال و نحوه برخورد با آن است. اما اگر شدت این حملات زیاد باشد و فعالیت های روزانه کودک (از جمله عملکرد او در مدرسه و روابط او با سایر اعضای خانواده) تحت تاثیر قرار گیرد، پزشک ممکن است داروهایی خاصی  تجویز کند. اما توجه داشته باشید که این مشکل با افزایش سن کودک به تدریج و خود به خود از بین می رود.

دکتر زهره جعفری(روانپزشک)