بهداشت حرفه‌ای

سازمان بین‌المللی استانداردسازی (The International Organization for Standardization) که به اختصار (ISO) شناخته می‌شود، موسسه بین‌المللی تعیین استاندارد متشکل از نمایندگان مؤسسات استانداردسازی ملی از جمع کشورهای مختلف و عضو در این سازمان در سراسر جهان است. 

این سازمان غیردولتی و غیر انتفاعی در سطح وسیع به وضع استانداردهای کلی و جزئی برای هماهنگ کردن استانداردهای متفاوت جهانی می‌پردازد. در عمل ایزو به صورت یک کنسرسیوم، از طریق ارتباطات قوی با دولت‌ها فعالیت می‌کند. به عبارتی دیگر، این سازمان به ترویج جهانی استانداردهای اقتصادی و صنعتی می‌پردازد تا مبادلات صنایع و فنون مختلف را در یک راستا هماهنگ کند. این مؤسسه انواع استانداردهای تجاری و صنعتی جهانی را تعیین می‌نماید. مرکز ایزو در شهر ژنو سویس قرار دارد. سازمان ایزو کار رسمی خود را از تاریخ بیست و سوم فوریه ۱۹۴۷ آغاز کرده است.

از آنجا که استانداردهای این سازمان در عمل، تبدیل به قوانین برای بنگاه های مختلف می‌گردد، با آن که نهادی غیردولتی است لیکن از بیشتر سازمان‌های مشابه غیردولتی قدرتمندتر است. امروزه نزدیک به ۱۵۷ کشور در این سازمان به عضویت درآمده‌اند که ایران نیز یکی از آن ها است.

این سازمان متشکل از بیش از 200 کمیته‌های فنی (Technical Committee/TC) بوده که این کمیتهها نیز شامل اعضای فعال (P-Member) و اعضای ناظر(O-Member)  می‌باشند. این اعضا وظیفه دارند موضوعاتی را که تدوین استاندارد آنها ضروری به نظر می‌رسد بررسی و مطرح نمایند. پس از موافقت اعضا با موضوع پیشنهادی، مدارک علمی و فنی مربوط (Committee Draft)  تهیه و بین اعضاء (از جمله ایران) توزیع می‌گردند که پس از انجام اصلاحات لازم به صورت پیش‌نویس استاندارد بین‌المللی (Draft International Standard) در می‌آیند.

پیش‌نویس‌های مذکور مجددا برای اعضاء فرستاده می‌شوند تا پس از انجام آخرین اصلاحات به عمل آمده و تصویب نهایی به صورت استانداردهای بین‌المللی مورد عمل قرار گیرند. در مراحل مختلف تدوین اجلاسیه‌ هایی برای بحث و تبادل نظر حضوری اعضا نسبت به پیش‌نویس مورد نظر در کشورهای عضو ایزو تشکیل می‌گردد و اعضای فعال ( (P-Memberنماینده یا نمایندگانی به این جلسات اعزام می‌دارند.

برخی از معروفترین استانداردهای سری ISO عبارتند از:

ایزو سری 9000

این استانداردها چندین ویرایش داشته اند. که در ابتدا دسته بندی آن ها به صورت زیر بوده است:
ISO 9001 : استاندارد تضمین کیفیت برای سازمان های طراح، تولید و ارائه کننده خدمات و نصب
ISO 9002 : استاندارد تضمین کیفیت برای سازمان های تولید کننده و ارائه دهنده خدمات و نصب
ISO 9003 : استاندارد تضمین کیفیت برای سازمان های بازرسی کننده
ISO 9004 : خطوط راهنما برای بهبود عملکرد سیستم مدیریت
بعد از چندین ویرایش این استانداردها بصورت زیر تعریف شدند:
ISO 9000-2000 : مبانی و واژگان مدیریت کیفیت.
 2000 یعنی ویرایش سال 2000 و 9000 هم به خاطر این بوده که زمانی که این استاندارد تدوین شده تا اون تاریخ 9000 استاندارد تدوین شده بود.
ISO 9001-2008 : مبانی سیستم مدیریت کیفیت.
استاندارد اصلی مدیریت کیفیت که گواهینامه هم دارد. این استاندارد یکسری اصول و الزامات را معرفی می‌کند که هر شرکت باید آن‌ها را طراحی و تعریف و اجرا کند. معمولا گواهینامه‌ای که از طرف شرکت‌ها ارائه می‌شود در دوره‌های سالانه از طرف شرکت ارائه کننده یا ممیز، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و تمدید می‌شود. این که آیا هنوز آن الزامات را رعایت می‌کنند یا فقط برای گرفتن گواهینامه و استفاده تبلیغاتی از آن بوده است. البته متاسفانه در ایران راه هایی برای دور زدن این ممیزی در هر سال وجود دارد.
ISO 9004-2000 : خطوط راهنما برای بهبود عملکرد سیستم مدیریت کیفیت.
 یک استاندارد راهنما برای بهبود در ISO 9001است و گواهینامه ندارد چون راهنماست.
 

ایزو 10001

خطوط راهنما برای نیل به رضایتمندی مشتری.
 

ایزو 10002

خطوط راهنما برای رسیدگی به شکایات در سازمان ها.
این استاندارد موارد زیر را ارائه می‌کند:
_ تشخیص و ردیابی نیازها و انتظارات مشتریان ناراضی
_ ایجاد یک فرآیند برای نحوه رسیدگی به شکایات
_ تجزیه و تحلیل و ارزیابی شکایات به منظور بهبود کالا و خدمات مورد نیاز
_ ممیزی فرایند رسیدگی به شکایت مشتریان
_ کنترل اثربخشی اقدامات انجام شده
 

ایزو 10003

یک راهنماست جهت مدیریت منازعات مشتری
 

ایزو 10004

یک راهنماست بمنظور تعریف رضایت مشتری. مواردی که این استاندارد به توصیف و راهنمایی آن ها می‌پردازد عبارتند از :
_ رضایت مشتری یعنی چی؟
_ چطور اندازه‌گیری می‌شود؟
_ چطور این رضایت تامین می‌شود؟
 

ایزو 10006

استاندارد دارای گواهینامه مختص مدیریت پروژه که به استاندارد مدیریت کیفیت پروژه هم معروف است.

ایزو 10012

یک استاندارد راهنما برای سیستم‌های مدیریت اندازه‌گیری است. به راهنمای الزامات فرآیندهای اندازه‌گیری و تجهیزات اندازه‌گیری معروف است.
این راهنما برای مدیریت کردن ریسک اثراتی است که تجهیزات اندازه گیری و فرآیند های اندازه گیری می‌توانند با تولید نتایج نادرست بر کیفیت محصولات یک سازمان داشته باشند. بنابراین راهنمایی برای مدیریت فرآیندهای اندازه‌گیری و تایید اندازه شناختی تجهیزات اندازه‌گیری فراهم می‌کند.
 

ایزو 10013

استاندارد راهنمای مستندات سیستم مدیریت کیفیت.
راهنمایی‌هایی برای تهیه و برقرار نگه داشتن مستندات موردنیاز برای ایجاد اطمینان از سیستم مدیریت کیفیت اثربخش که متناسب با نیازهای خاص سازمان هم باشد بر طبق "رویکرد فرایندی"، ارائه می‎دهد.
 

ایزو  10015

استاندارد مدیریت آموزش
این استاندارد در سازمان‌ها خیلی پرکاربرد شده است و مربوط می‌شود به تعریف یکسری فرآیند و مراحل و تکنیک برای استانداردسازی آموزش، ارزیابی اثربخشی آموزشی و تعریف بهینه دوره‌های آموزشی.
 

ایزو 10019

 استاندارد راهنما برای انتخاب مشاورین سیستم مدیریت کیفیت و استفاده از خدمات آنان.
این استاندارد مربوط به این موارد می‌شود که چطور میتوان یک مشاور خوب را استخدام کرد؟ چطور باید قرارداد جامع و خوب مشاوره‌ای بست؟ شرح وظایف مشاور سیستم مدیریت کیفیت چیست؟ و ...
 

ایزو 13000

استاندارد ایرانی مدیریت کیفیت جامع برای حضور در بازارهای جهانی که دارای گواهینامه نیز هست.
این استاندارد توسط اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و بر طبق شرایط کسب و کار ایران تدوین گردیده است که در سازمان ISO شماره گذاری شده. شرکت هایی که می‌خواهند IMS مستقر کنند، بهتر است این استاندارد را دریافت کنند. در این استاندارد از ISO 9001، OHSAS 18001، ISO 14001 و EFQM و الزامات مدیریت کیفیت یکپارچه استفاده شده است.
 

ایزو 13485

استاندارد مدیریت کیفیت در تجهیزات پزشکی و خدمات مرتبط
این استاندارد ساختاری مشابه ISO9001 دارد اما در هر بخش الزامات و جزئیات بیشتری را در ارتباط با تجهیزات پزشکی اضافه کرده است.
 

ایزو 14001

استاندارد الزام آور مدیریت محیط زیست و دارای گواهینامه
این استاندارد الزامات قانونی، حقوقی و اخلاقی سازمان‌ها در راستای حفظ محیط زیست را مشخص می‌کند. برای اکثر سازمان‌های تولیدی از نظر قانونی داشتن گواهینامه این استاندارد الزام است. این استاندارد بر اساس چرخه دمینگ طراحی شده یعنی مراحل طراحی، بررسی، اصلاح و بهبود را در خود دارد.
 

ایزو 15189

استاندارد الزام آور سیستم مدیریت کیفیت ویژه آزمایشگاه های تشخیص طبی و دارای گواهینامه.
نیازهای کیفی آزمایشگاه‌های پزشکی را مطرح می‌کند. بر اساس استاندارد مدیریت آزمایشگاه‌های کالیبراسیون (ISO17205) و استاندارد مدیریت کیفیت (ISO9001) طراحی شده و تضمین‌کننده نیازهای کیفی آزمایشگاه‌های پزشکی برای تضمین کیفیت آزمایش‌ها کیفیت نتایج آن ها است.
 

ایزو TS16949 (ایزو  TS16949-2009)

سیستم مدیریت کیفیت که بصورت خاص برای استفاده در صنایع خودروسازی تدوین شده است.
این استاندارد بهبود مداوم را با تأکید بر پیشگیری از ایجاد عیوب و کاهش تغییرات و ضایعات در چرخه تأمین صنایع خودروسازی تضمین می‌کند.
 

ایزو 17020

استاندارد الزام آور برای عملیات انواع سازمان های بازرسی‌کننده را تعیین و مشخص می‌کند.

 
ایزو 17025

استاندارد تست و کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی
در این استاندارد روش های انجام آزمون یا کالیبراسیون بر اساس  روش های استاندار، جایگاه و شرایط محیطی کار، اصول نمونه برداری و مواردی از این قبیل را ارائه می‌دهد.
 

ایزو 19011

استاندارد راهنما ممیزی مدیریت کیفیت
این استاندارد راهنمایی هایی در مورد اصول ممیزی، مدیریت کردن برنامه های ممیزی، اجرای ممیزی های سیستم مدیریت کیفیت و ممیزی های سیستم مدیریت زیست محیطی و نیز رهنمود هایی در مورد شایستگی ممیزان سیستم های مدیریت کیفیت و زیست محیطی ارائه می‌کند.
 

ایزو 20000

استاندارد مدیریت کیفیت در خدمات فن‌آوری اطلاعات IT
این استاندارد الزامات مدیریت تحول و خدمات و آئین‌نامه‌های مربوطه را ارائه می‌دهد.
 

ایزو 22000

استاندارد جهانی مدیریت ایمنی محصول در صنایع غذایی و صنایع  وابسته
این استاندارد دارای چند استاندارد پشتیبان شامل موارد ذیل هم هست:
: ISO 22005 : 2007  قابلیت ردیابی در زنجیره مواد غذایی ، اصول کلی و الزامات اساسی برای طراحی و اجرا
ISO / TS 22003 : 2007 : الزامات سیستم ایمنی مواد غذایی _ الزامات برای سازمان های انجام دهنده ممیزی و صدور گواهینامه سیستم ایمنی مواد غذایی
ISO 22004 : 2005 : الزامات سیستم ایمنی مواد غذایی راهنمایی هایی برای بکار بردن استاندارد ISO 22000 : 2005
ISO 22002 – 1 : 2009 : برنامه های پیشنیازی در ایمنی مواد غذایی
 

ایزو 26000

راهنمای مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها
 

ایزو 27001

سیستم مدیریت امنیت اطلاعات ISMS یا Information Security Management System
 

ایزو 9001 TS

استاندارد الزام آور صنعت نفت و گاز و پتروشیمی. دارای گواهینامه
 

ایزو 31000

استاندارد الزام آور مدیریت ریسک. دارای گواهینامه
 

ایزو 50001

استاندارد الزام آور سیستم مدیریت انرژی
اهداف این استاندارد شامل موارد زیر است:
_ کمک به سازمان ها در ساخت و استفاده بهتر از مصرف انرژی
_ ارائه معیار ، اندازه گیری ، ثبت و گزارش و هدایت دارایی ها
_ تسهیل ارتباطات و ایجاد شفافیت در مورد مدیریت منابع انرژی
_ ارتقاء بهترین شیوه ها و تقویت رفتار صحیح مدیریت انرژی
_ کمک به ارزیابی و اولویت بندی فن آوری های جدید
_ کمک به صرفه جویی در انرژی از طریق ترویج زنجیره عرضه