بهداشت حرفه‌ای

فشار خون
فشار خون : قلب همانند یک پمپ با انقباض و استراحت خود ، خون را به داخل عروق می‌فرستد. سرخرگها خون را از قلب به دیگر نقاط بدن می‌رسانند برای آنکه خون بتواند در این عروق به جریان در آید، نیاز به فشار مناسبی دارد. این فشار جریان خون در سرخرگهای بدن یعنی فشاری که در هر انقباض عضله قلب در اثر برخورد خون به دیواره سرخرگ وارد می‌شود، فشار خون نام دارد فشار خون  یکی از علائم اصلی حیات است.

تعریف بیماری فشار خون

هنگامی که سرخرگهای بزرگ ، قابلیت ارتجاع و استحکام طبیعی خود را از دست بدهند و عروق کوچک ، نیز باریکتر شوند، فشار خون بالا می رود. فشار خون‌ بالا گاهی‌ کشنده‌ بی‌سر و صدا نامیده‌ می‌شود زیرا تا مراحل‌ انتهایی‌ اکثراً هیچ‌ علامتی‌ ندارد.
فشار خون‌ بطور طبیعی‌ در اثر استرس و فعالیت بدنی بالا می‌رود، اما فردی‌ که‌ دچار بیماری‌ فشار خون‌ بالا است‌، به‌ هنگام‌ استراحت‌ نیز فشار خونش‌ بالاتر از حد طبیعی‌ است.
انداز گیری فشار خون :اصولا فشارخون در بخشهای مختلف سیستم گردش خون متفاوت است ولی در اندازه گیری ، فشار خون به دو نوع فشارخون سیستولی و دیاستولی مجزا می شود. فشار خون سیستولی معمولاً به فشار خونی که در سرخرگ‌های است گفته می‌شود و فشارخون دیاستولی به فشارخون ورید گفته می شود .معمول‌ترین روش اندازه‌گیری فشار خون به‌وسیله فشارسنج است که با استفاده از ارتفاع جیوه برای اندازه‌گیری فشار خون در حال چرخش در رگ‌ها استفاده می‌کند. فشارخون طبيعي براساس قرارداد براي فشارخون سيستولي پائين تراز120 ميلي مترجيوه وبراي فشارخون دياستولي پائين تراز80 ميلي ليترجيوه است شيوع فشارخون بالا درجوامع گوناگون متفاوت است .
علل ایجاد فشار خون بالا
 1-سن‌ بالای‌ 60 سال با افزایش سن احتمال بروز فشار خون افزایش می یابد
2-چاقی و اضافه وزن
 3-سیگار کشیدن
4-رژیم‌ غذایی‌ حاوی‌ نمک‌ زیاد یا چربی‌ اشباع‌ شده‌ و عدم مصرف میوه و سبزی
5-کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی کافی
6- استرس
 7-عوامل‌ ژنتیکی‌، اگر یکی از والدین و یا هر دو دچار فشار خون بالا باشند، خطر ابتلای فرد به فشار خون بیشتر است
 8-پشت ميزنشينی
9-مصرف الکل

 پیشگیری از بیماری فشار خون

1- کنترل وزن ، کم کردن حتی یک کیلوگرم از وزن برای کنترل فشار خون مفید است
2- انجام ورزش مرتب ، 30 دقیقه ورزش در هر روز بهترین راه مبارزه با پرفشاری خون است
3- کم کردن مصرف نمک و غذاهای پرچرب
4- داشتن رژیم غذایی که شامل : میوه و سبزیجات ، لبنیات کم‌چرب و غذاهای حاوی پتاسیم نظیر دانه‌های سبوس‌دار و خشکبار باشد
5- عدم  مصرف سیگار و مشروبات الکلی  
6- اندازه گیری فشار خون حداقل هر شش ماه یک بار
7-ـ زنان در طول  بارداری بایدمنظم به  مراکز وپایگاههای سلامت جامعه مراجعه کنند تا مراقبین سلامت بتواند به پرفشاری احتمالی خون پی ببرد و به ‌موقع کنترل کنند.
8ـ پرهیز از مصرف  سوسیس، كالباس، كنسرو گوشت و سایر فرآورده‌های گوشتی به علت دارا بودن مقادیر بالای سدیم و همچنین پرهیز از سبزی‌های كنسروشده در آب نمك، زیتون شور، چیپس و سایر تنقلات شور .
9ـ احتیاط در مصرف مواد حاوی كافئین از قبیل قهوه ، چای ، نوشابه‌های كولا  و شكلات،که سبب افزایش فشارخون می‌شوند
10- اجتناب از مصرف غذاهای سرخ کرده یا غذاهایی که در درجه ی حرارت‌های بسیار بالا و یا با مدت زمان طولانی تهیه می ‌شوند، و عدم استفاده ی چند باره از روغن‌های آشپزی .
11-جایگزینی  گوشت سفید به جای گوشت‌های قرمز
12- کنترل  استرس  ، زیرا یکی از عوامل بالا بردن فشار خون که بسیار سریع هم عمل می‌ کند، استرس و عصبانیت است.
13 استراحت به میزان کافی هر روز زیرا کار کردن بی ‌وقفه بیشترین فشار را بر سلامتی فرد وارد خواهد کرد
14- انجام ورزش‌هایی مثل پیاده ‌روی، شنا، دوچرخه سواری برای پایین آوردن فشار خون مفید هستند  بنابراین حداقل 3 بار در هفته و هر بار حداقل 30 دقیقه باید ورزش کرد
عوارض‌ فشار خون بالا
سکته مغزی ، حمله قلبی ، نارسایی احتقانی قلب و ورم‌ ریه ، نارسایی‌ کلیه و آسیب چشمی و مشکل بینایی از عوارض اصلی فشار خون بالا هستند. باید دانست که هرچه فشار خون بالاتر باشد، میزان امید به زندگی پایین تر خواهد بود.




معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی قم
مرکز بهداشت استان