بهداشت حرفه‌ای

 

معناى غيبت

۱عن أبى ذر قلت: يا رسول اللّه و ماالغيبة؟ قال ذكرك أخاك بما يكره. قلت يا رسول اللّه فإنْ كان فيه الّذى يذكر به، قال: إعلمْ أنّك إذا ذكرته بما هو فيه فقد أغتبته و إذا ذكرته بما ليس فيه فقد بهتّه.

ابوذر مى گويد به رسول خدا گفتم: غيبت چيست؟ فرمود: برادرت را به آنچه دوست ندارد ياد كنى. گفتم: اى رسول خدا اگر آنچه كه ياد مى شود دراو باشد چه؟ فرمود: بدان، اگر آنچه را دراو هست ياد كنى غيبت او را كردى، واگر آنچه راكه در اونباشد ياد كنى پس به اوبهتان زدى.

 

ملاك وحرمت غـيبت

۲قال الصادق عليه السلامعليهم السلام ألغيبة حرامٌ على كلّ مسلمٍ، مأثومٌ صاحبها فى كلّ حالٍ، و صفة الغيبة أنْ تذكر أحداً بما ليس هو عنداللّه عيبٌ و تذمّ ما يحمده أهل العلم فيه.

امام صادق عليه السلام فرمود: غيبت كردن بر هر مسلمانى حرام است. غيبت كننده هميشه گنهكار است، غيبت آن است كه كسى را با آنچه پيش خدا عيب نيست ياد كنى و مذّمت كنى آنچه را كه اهل علم و دانش ستايش مى كنند.

 

منفورترين مخلوقات

۳قال علىٌّ عليه السلام: أبغض الخلائق إلى اللّه المغتاب.

حضرت على عليه السلام فرمود: منفورترين مخلوقات نزد خدا غيبت كننده است.
 
 
بدبخت‏ترين مردم

۴قال علىٌّ عليه السلام: ألأم النّاس المغتاب

على عليه السلام فرمود: دردناكترين مردم (در قيام) غيبت كننده است.
 
 
بدترين دروغ

۵قال علىٌّ عليه السلام: ألغيبة شرّ الإفك

على عليه السلام فرمود: غيبت كردن بدترين دروغ و حرف نارواست.
 
 
خورشت سگان

۶قال علىٌّ عليه السلام: ألغيبة قوت كلاب النّار.

على عليه السلام فرمود: غيبت، خورشت سگان جهنم است.
 
 
نشانه منافق

۷قال علىٌّ عليه السلام: ألغيبة آية المنافق.

على عليه السلام فرمود: غيبت كردن نشانه و خصلت منافق است.
 
 
ارزش ترك غيبت

۸عن النّبىّ عليه السلام قال: ترك الغيبة أحبّ إلى اللّه عزّ وجلّ من عشرة آلاف ركعةٍ تطوّعاً.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: ترك غيبت از ده هزار ركعت نماز مستحبى پيش خدا محبوبتر است.

 

بدتر از مردار
۹عن الإمام العسكري عليه السلام: إعلموا أنّ غيبتكم لاخيكم المؤمن من شيعة آل محمّدٍ أعظم فى التّحريم من الميتة.

از امام حسن عسكرى عليه السلامنقل شده كه فرمود: بدانيد غيبت كردن شما از مؤمنى از شيعه آل محمد صلي الله عليه و آله از مرده خوارى بدتر و حرامتر است.

 

اشاعه گناه

۱۰عن أبى عبداللّه عليه السلام قال: من قال فى مؤمنٍ مارأته عيناه و سمعته اذناه فهو من الّذين قال اللّه عزّ و جلّ: إنّ الّذين يحبّون أنْ تشيع الفاحشة فى الّذين آمنوا لهم عذابٌ أليمٌ.

امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه آنچه را از مؤمنى ديده يا شنيده بگويد، او از كسانى است كه خدا درباره آنان فرمود: كسانى كه دوست دارند گناه و فساد در بين مؤمنان پخش شود عذاب دردناكى براى آنان خواهد بود.

 

زشت‏تر از زنا

۱۱قال رسول اللّه صلي الله عليه و آله: يا أباذر إيّاك و الغيبة فإنّ الغيبة أشدّ من الزّنا قلت: ولم ذلك يا رسول اللّه صلي الله عليه و آله؟ قال: لانّ الرّجل يزنى فيتوب إلى اللّه فيتوب اللّه عليه، والغيبة لاتغفر حتّى يغفرها صاحبها.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: اى اباذر! بپرهيز از غيبت، زيرا غيبت از زنا سخت تر وبدتر است. اباذر مى گويد گفتم: چرا يا رسول اللّه ؟ فرمود: چون مرد زنا مى كند و توبه مى كند، خدا هم مى پذيرد، ولى غيبت بخشوده نمى شود تا اينكه صاحبش ببخشيد.

 

خوردن گوشت مردم

۱۲قال علىٌّ عليه السلام: يا نوف! كذب من زعم أنّه ولد من حلالٍ و هو يأكل لحوم النّاس بالغيبة.

اميرالمؤمنين عليه السلام به نوف بكّالى فرمود: دروغ مى گويد كسى كه فكر مى كند حلال زاده است، درحالى كه گوشت مردم را با غيبت كردن مى خورد.

 

شريك شيطان

۱۳قال الصّادق عليه السلام: من اغتاب أخاه المؤمن من غير ترةٍ بينهما فهو شرك الشّيطان.

امام صادق عليه السلام فرمود: كسى بدون اينكه برادر مؤمنش به او ظلمى كرده باشد غيبت او را بكند شريك شيطان است.

 

معصيت الهى

۱۴قال رسول اللّه صلي الله عليه و آله: سباب المؤمن فسوقٌ و قتاله كفرٌ و أكل لحمه من معصية اللّه .

رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: فحش دادن به مؤمن فسق و فجور است و كشتن او كفر است و خوردن گوشت او (با غيبت كردن) گناه و نافرمانى خداست.

 

فصل دوم

پيامدها و آثار غيبت

دشمنى با خـدا

۱۵قال على عليه السلام: إيّاك والغيبة فإنّها تمقتك إلى اللّه و النّاس وتحبط أجرك.

على عليه السلام فرمود: از غيبت بپرهيز، كه آن تو را با خدا و مردم دشمن مى كند و اجر و پاداش كارهاى تو را از بين مى برد.

 

نقش تخريبى غيبت

۱۶قال رسول اللّه صلي الله عليه و آله: ألغيبة أسرع فى دين الرّجل المسلم من الأكلة في جوفه.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: غيبت كردن در دين مرد مسلمان از خوره داخلى زودتر كارگر خواهد بود.

 

محروميت از بهشت

۱۷عن النّبىّ صلي الله عليه و آله: تحرم الجنّة على ثلاثةٍ: على المنّان، و على المغتاب، و على مدمن الخمر.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: بهشت بر سه گروه حرام است، بر منّت گذار، غيبت كننده و دائم الخمر، (اين سه گروه از بهشت محروم هستند).

 

آثار غيبت

۱۸قال رسول اللّه صلي الله عليه و آله: من اغتاب إمرءً مسلماًبطل صومه، و نقض وضوئه و جاء يوم القيامة يفوح من فيه رائحةٌ أنتن من الجيفة يتأذى به أهل الموقف.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: كسى كه غيبت مسلمانى را بكند، روزه اش باطل مى شود، وضويش مى شكند، و روز قيامت درحالى مى آيد كه از دهانش بويى متعفن تر از مردار بيرون مى آيد كه اهل قيامت از آن بو رنج مى برند.

 

عاقبت غيبت

۱۹قال رسول اللّه صلي الله عليه و آله: من اغتاب مؤمناً بما فيه لم يجمع اللّه بينهما فى الجنّة أبدا و من اغتاب مؤمناً بما ليس فيه فقد انقطعت العصمة بينهما، و كان المغتاب فى النّار خالداً فيها و بئس المصير.

رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: كسى كه از مؤمن به آنچه در او هست غيبت كند، خداوند آن دو را در بهشت جمع نمى كند و كسى كه مؤمنى را به چيزى كه در او نيست غيبت كند عصمت بين آن دو قطع مى گردد و غيبت كننده براى هميشه در جهنم خواهد بود و جهنم بدفرجامى است.

 

عكس العمل غيبت

۲۰عن الصّادق عليه السلام: لاتغتب فتغتب، ولاتحفر لاخيك حفرةً فتقع فيها، فإنّك كما تدين تدان.

امام صادق عليه السلام فرمود: غيبت نكن كه غيبتت مى كنند، براى برادرت چاه مكن كه در آن مى افتى، چون همانطور كه برخورد مى كنى با تو برخورد مى شود.

 

نـماز و روزه غيبت كننده

۲۱قال النّبىّ صلي الله عليه و آله: من اغتاب مسلماً أو مسلمةً لم يقبل اللّه صلاته ولاصيامة أربعين يوماً و ليلةً إلاّ أنْ يغفر له صاحبه.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: كسى كه غيبت زن يا مرد مسلمانى را بكند خداوند تا چهل شبانه روز نماز و روزه او را نمى پذيرد، مگر اينكه صاحب غيبت او را ببخشد.

 

نخستين جهنّمى

۲۲عن الصّادق عليه السلام قال: والغيبة تأكل الحسنات كما تأكل النّارالحطب؛ أوحى اللّه تعالى عزّوجلّ إلى موسى بن عمران عليه السلام:ألمغتاب إن تاب فهو آخر من يدخل الجّنة وإنْ لم يتب فهو أوّل منْ يدخل النّار.

امام صادق عليه السلام فرمود: غيبت، حسنات را مى خورد همانطور كه آتش هيزم را مى خورد، خداوند بزرگ به موسى وحى مى فرمود: غيبت كننده اگر توبه كند آخرين كسى است كه وارد بهشت مى شود، و اگر توبه نكند نخستين كسى است كه وارد آتش مى گردد.

 

نابودى حسنات

۲۳قال النّبىّ صلي الله عليه و آله: يؤتى بأحدٍ يوم القيامة يوقف بين يدى اللّه و يدفع إليه كتابه فلايرى حسناته، فيقول: إلهى ليس هذا كتابى، فأنى لا أرى فيها طاعتى، فيقال له: إنّ ربّك لايضلّ و لاينسى، ذهب عملك باغتياب النّاس.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: روز قيامت فرد را مى آورند و در پيشگاه خدا نگاه مى دارند و نامه علمش را به او مى دهند و او حسنات خود را در آن نمى بيند، مى گويد: خدايا اين نامه عمل من نيست، زيرا طاعات من در آن نيست، به او گفته مى شود پروردگار تو فراموش نمى كند و جا نمى گذارد، عمل تو با غيبت مردم كردن از بين رفته است.

 

حرمت شكنى ديـگران

۴قال رسول اللّه صلي الله عليه و آله: لمّا عرج بى ربّى عزّ و جلّ ، مررت بقومٍ لهم أظفارٌ من نحاسٍ يخمشون وجوههم، و صدورهم، فقلت من هؤلاء يا جبرئيل؟ فقال هؤلاء الّذين يأكلون لحوم النّاس، و يقعون فى أعراضهم.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: هنگامى كه پروردگارم مرا به معراج برد به گروهى برخوردم كه ناخنهايى از مس داشتند، صورت و سينه خود را با آنها مى تراشيدند گفتم: جبرئيل اينها چه كسانى اند؟ گفت: اينان كسانى اند كه گوشت مردم را مى خوردند، وآبروى آنانرا مى برند.

 

فصل سوم:

شنيدن غيبت و وظيفه مسلمانان

شريك جـرم

۲۵قال على عليه السلام: سامع الغيبة شريك المغتاب.

امام على عليه السلام فرمود: شنونده غيبت شريك غيبت كننده است.
 
 
گناه شنيدن غيبت

۲۶عن رسول اللّه صلي الله عليه و آله أنّه قال فى خطبةٍ له: و من ردّ عن أخيه غيبةً سمعها فى مجلسٍ ردّاللّه عنه ألف بابٍ من الشّر فى الدّنيا و الاخرة فإنْ لم يردّ عنه وأعجبه كان عليه كوزر من اغتاب.

رسول اكرم صلي الله عليه و آله در يكى از خطبه هايش فرمود: كسى كه غيبتى را از برادرش در مجلسى بشنود و ردّ كند، خداوند درب هزار شر دنيوى واخروى را بروى او مى بندد، واگر ردنكند وخوشش بيايد، گناه اوهمانند گناه غيبت كننده است.

 

شرط ايمان

۲۷قال أبوعبداللّه عليه السلام: من كان يؤمن باللّه واليوم الاخر فلايجلس مجلساً ينتقص فيه إمامٌ أو يعاب فيه مؤمنٌ.

امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه به خدا و روز قيامت ايمان دارد در مجلسى كه از امام و حاكم اسلامى يا مؤمنى عيب گوئى شود ننشيند.

 

حق برادرى

۲۸عن أبى عبداللّه عليه السلام: ألمسلم أخو المسلم لايظلمه و لايخذله، و لايغتابه و لايغشّه و لايحرمه.

امام صادق عليه السلام فرمود: مسلمان برادر مسلمان است به او ستم نمى كند و او را خوار نمى سازد و غيبت او را نمى كند و او را فريب نمى دهد و محروم نمى كند.

 

وظيفه عمومى

۲۹فى وصيّة النّبىّ صلي الله عليه و آله لعلىٍّ عليه السلام: يا علىّ من اغتيب عنده أخوه المسلم فاستطاع نصره فلم ينصره خذله اللّه فى الدّنيا والاخرة.

در وصيت پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله به على عليه السلام چنين آمده است: يا على اگر پيش كسى غيبت برادر مؤمنش بشود و او توان يارى او را داشته باشد ولى او را يارى نكند (يعنى جلوى غيبت را نگيرد) خداوند او را در دنيا و آخرت خوار و ذليل خواهد كرد.

 

حجاب از آتش

۳۰قال النّبىّ صلي الله عليه و آله: من ردّ عن عرض أخيه كان له حجاباً من النّار.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: كسى كه از آبروى برادر دينى اش دفاع كند اين كار حجاب و مانع او از آتش مى شود.

 

جلوگيرى از غيبت يا پاداش بهشت

۳۱قال رسول اللّه صلي الله عليه و آله: من ردّ عن عرض أخيه المسلم، وجبت له الجنّة ألبتة.

رسول اكرم عليه السلام فرمود: كسى كه مانع آبروريزى برادر مسلمانش بشود بهشت براى او واجب خواهد شد.

 

دفاع از مؤمن

۳۲عن أبى ذر عن النّبىّ صلي الله عليه و آله فى وصيّته له قال: يا أباذر من ذبّ عن أخيه المؤمن الغيبة كان حقاً على اللّه أنْ يعتقه من النّار...

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: اى اباذر كسى كه از غيبت برادر مؤمنش جلوگيرى و دفاع كند بر خداوند است كه او را از آتش جهنم آزاد كند.

 

حقوق مؤمن

۳۳قال رسول اللّه صلي الله عليه و آله: للمؤمن على المؤمن سبعة حقوقٍ واجبةٍ من اللّه عزّ و جلّ: ألإجلال له فى غيبته والودّ له فى صدره، و المواساة له فى ماله، و أنْ يحرم غيبته، و أنْ يعوده فى مرضه و أنْ يشيّع جنازته، و أنْ لايقول فيه بعد موته إلاّ خيراً.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: مؤمن بر مؤمن هفت حق واجب الهى دارد.
۱ ـ احترام او در هنگامى كه حضور ندارد.
۲ ـ دوستى قلبى با او.
۳ ـ شريك ساختن او در ثروتش.
۴ ـ غيبت او را حرام بداند.
۵ ـ در بيمارى او را عيادت كند.
۶ ـ جنازه او را تشيع كند.
۷ ـ بعد از مرگ درباره او جز به نيكى سخن نگويد.
 
 
كفّاره غيبت

۳۴عن أبى عبداللّه عليه السلام قال: سئل النّبىّ صلي الله عليه و آله ما كفّارة الإغتياب قال: تستغفراللّه لمن اغتبته كلّما ذكرته.

امام صادق عليه السلام فرمود: از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله سؤال شد: كفّاره غيبت كردن چيست؟فرمود: هرگاه او را ياد كردى براى او از خدا طلب مغفرت كنى.

 

فصل چهارم

غيبتهاى مجاز

غيبت فاسق

 
 
۳۵عن الصّادق عليه السلام قال: إذا جاهر الفاسق بفسقه فلا حرمة له و لا غيبة.

امام صادق عليه السلام فرمود: هنگامى كه فرد فاسق، فسق و گناه خود را آشكار و علنى كند او حرمتى ندارد و غيبت او جايز است.

 

غيبتهاى مباح

۳۶عن جعفر بن محمّدٍ عن أبيه عليه السلام قال: ثلاثةٌ ليست لهم حرمة: صاحب هوىً مبتدعٌ، والإمام الجائر، والفاسق المعلن الفسق.

امام باقر عليه السلام فرمود: سه نفر داراى حرمت و احترام نيستند:
۱ ـ هوسباز بدعتگذار
۲ ـ پيشوا و حاكم ستمگر
۳ ـ فاسقى كه گناه خود را علنى كند.
 
 
غيبت مجاز

۳۷عن أبى عبداللّه عليه السلام قال: ألغيبة أنْ تقول فى أخيك ما ستره اللّه عليه،و أمّا الأمر الظّاهر مثل الحدّة والعجلة فلا. و البهتان أنْ تقول فيه ما ليس فيه.

امام صادق عليه السلام فرمود: غيبت آن است كه درباره برادر مؤمنت چيزى را كه خدا پوشانده سخن بگويى. اما چيزى كه آشكار است مثل تندخويى و عجله غيبت نيست و بهتان آن است كه چيزى كه در او نيست بگويى.

 

بـازگويى برخورد زشت

۳۸عن أبى عبداللّه عليه السلام: إنّ الضّيف ينزل بالرّجل فلا يحسن ضيافته فلا جناح عليه أنْ يذكر سوء ما فعله.

امام صادق عليه السلام فرمود: اگر ميهمانى به شخصى وارد شد و او با ميهمان رفتار خوبى نكرد، مانعى ندارد كه برخورد بد او را بازگو كند.

 

غيبت مجاز

۳۹قال رسول اللّه صلي الله عليه و آله: لاصلاة لمن لايصلّى فى المسجد مع المسلمين إلاّ من علّة، ولاغيبة إلاّ لمن صلّى فى بيته و رغب عن جماعتنا، و من رغب عن جماعة المسلمين سقطت عدالته.

پيامبر اكرم عليه السلام فرمود: كسى كه بدون عذر با مسلمانان در مسجد نماز نمى خواند نمازش كامل و مفيد نيست، و غيبت جايز نيست مگر از كسى كه از جماعت ما مسلمانان كناره گيرى كند و نماز را در خانه اش بخواند، و كسى كه از جمع مسلمانان كناره گيرى كند عدالتش ساقط مى شود.

 

غيبت ممنوع

۴۰عن أبى عبداللّه عليه السلام قال: من عامل النّاس فلم يظلمهم وحدّثهم فلم يكذبهم و واعدهم فلم يخلفهم كان ممّن حرمت غيبته و كملت مروّته و ظهر عدله و وجب أخوّته.

امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه با مردم معاشرت كند و به آنان ستم نكند، و با آنان گفتگو كند و دروغ نگويد و به آنان وعده بدهد و تخلف نكند از كسانى است كه غيبت او حرام و جوانمردى او كامل و عدالت او آشكار است و برادرى او واجب است.