ایزو ۴۵۰۰۳ ، راهنمای ریسک‌ روانی اجتماعی در سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای ارایه می‌نماید و سازمان را قادر می‌سازد تا از صدمات ناشی از کار و سلامت کارگران و سایر اشخاص ذینفع جلوگیری نماید

ایزو ۴۵۰۰۳

تاریخچه

این استاندارد

توسط کمیته ISO/TC 283 در 6-2021 منتشر شده است

تعریف

ریسک روانی اجتماعی Psychosocial Risk

ترکیبی از احتمال در معرض خطرهای مرتبط با کار که ماهیت روانی اجتماعی دارد و شدت آسیب‌دیدگی و بیماری که می‌تواند ناشی از این خطرات باشد

رفاه در محل کار Well-being at Work

برآورده نمودن نیازها و انتظارات جسمی، ذهنی، اجتماعی و شناختی مرتبط با کار کارگر است. رفاه محل کار می‌تواند به کیفیت زندگی خارج از کار نیز کمک نماید.
رفا در کار، تمام جنبه‌های زندگی کاری شامل سازمان‌دهی کار، عوامل اجتماعی در محل کار، محیط کار، تجهیزات و خطرات فعالیت‌ها را در بر می‌گیرد.

ساختار استاندارد ایزو ۴۵۰۰۳

این استاندارد نیز همانند استانداردهای جدید از ۱۰ بند تشکیل شده است

• ۴- جوهره سازمانی
  • ۱-۴-درک سازمان و جوهره‌ی آن
  • ۲-۴- نیازها و انتظارات کارگران و سایر ذی‌نفعان
  • ۳-۴- تعیین دامنه کاربرد سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی
  • ۴-۴- سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی
• ۵-رهبری و مشارکت کارگر
  • ۱-۵- تعهد و رهبری
  • ۲-۵- خط مشی سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی
  • ۳-۵- نقش‌ها، مسئولیت‌ها و اختیارات سازمان
  • ۴-۵- مشاوره و مشارکت کارگران
• ۶- طرحریزی
  • ۱-۶- اقدامات مرتبط با ریسک‌ها و فرصت‌ها
  • ۲-۶-اهداف مرتبط با ریسک‌های روانی اجتماعی
• ۷- پشتیبانی
  • ۱-۷- منابع
  • ۲-۷- شایستگی
  • ۳-۷- شایستگی
  • ۴-۷- ارتباطات
  • ۵-۷- اطلاعات مستند
• ۸- عملیات
  • ۱-۸- طرحریزی و کنترل عملیات
  • ۲-۸- واکنش در شرایط اضطراری
  • ۳-۸- توانبخشی و بازگشت به کار
• ۹- ارزیابی عملکرد
  • ۱-۹- پایش، اندازه‌گیری، تحلیل و ارزیابی عملکرد
  • ۲-۹- ممیزی داخلی
  • ۳-۹- بازنگری مدیریت
• ۱۰- بهبود
  • ۱-۱۰- کلیات
  • ۲-۱۰-رویداد، عدم‌انطباق و اقدام اصلاحی
  • ۳-۱۰- بهبود مستمر

خطرات روانی و اجتماعی

خطرات روانی اجتماعی باید شناسایی شوند که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

جنبه‌هایی که از چگونگی سازمان‌دهی کار نظیر :

نقش‌ها و انتظارات

مثال :

• ابهام نقش‌ها
• تضاد نقش
• دستورالعمل‌های روشنی برای انجام وظایف کارگران وجود ندارد
• اجرای کارهای بی ارزش

حجم و سرعت کار

مثال:

• کار زیاد یا کم‌کاری
• کارهای تکراری سطح بالا
• فشار زیاد سطح بالا

ساعت کار و برنامه آن

مثال :

• نداشتن تنوع‌کار
• شیفت‌کاری
• برنامه‌کاری غیر قابل انعطاف
• ساعت‌های غیر قابل پیش بینی
• کار پراکنده یا کاری که معنادار نباشد
• الزامات مستمر برای کامل نمودن کار در زمان کم

امنیت شغلی و کار پر خطر

مثال :

• عدم اطمینان در مورد دسترس بودن کار
• از جمله کار بدون ساعت تعیین شده

احتمال از دست دادن موقت کار با کاهش حقوق

کار در شرایطی که به درستی تحت حمایت اجتماعی یا قانون کار قرار نگرفته باشد.

خواسته‌های شغل

مثال :

• استفاده کم از مهارت‌ها
• داشتن کار زیاد در یک زمان خاص یا با تعداد کارگران
• نداشتن تنوع کاری یا انجام کارهای تکراری
• کار پراکنده

کار از راه دوره به تنهایی

مثال:

• کار در مکان‌هایی که از خانه ، خانواده ، دوستان و شبکه های پشتیبانی معمول دور هستند ( به عنوان مثال کار در پروازها)
• کار به تنهایی در خانه بدون تعامل اجتماعی / انسانی در محل کار
• کار در خانه های خصوصی (به عنوان مثال ارائه مراقبت یا نقش‌های خانگی در خانه‌های دیگران)

عوامل اجتماعی در کار

رهبری

مثال :

• شفاف نبودن چشم‌انداز و اهداف
• سبک مدیریتی متناسب با ماهیت کاری نیست
• گوش ندادن یا فقط گوش دادن به شکایت و پیشنهادات
• پشتیبانی و حمایت ناکافی
• پاسخگو نبودن
• نداشتن عدالت
• سو استفاده از قدرت
• شیوه‌های تصمیم‌گیری ضعیف

پیشرفت شغلی

مثال:

• نداشتن فرصت رشد مهارت
• ارتقاء کم یا ارتقا زیاد

توزان بین کار زندگی

مثال:

• وظایف، نقش‌ها برنامه‌ها یا انتظاراتی که باعث می‌شود کارگران در زمان خود به کارشان ادامه دهند.

آزار و اذیت

مثال :

• هویت جنسیتی
• دین یا عقیده
• گرایش جنسی
• ناتوانی
• سن

محیط کار، تجهیزات و خطرات فعالیت‌ها

• در دسترس نبودن تجهیزات تگهداری و تعمیر
• شرایط نامناسب محل کار مانند کمبود فضا، نور کم، سر و صدای زیاد
• کار در شرایط سخت نظیر درجه حرارت بسیار بالا یا پایین، یا در ارتفاع

این مطلب توس مهندس پیام خرازیان گردآوری و ترجمه شده است  ادرس سایت www.kharazian.ir
منبع :

iso.org